Phân tích nhân vật em trong bài thơ Sóng

Đề bài: Phân tích nhân vật em trong bài thơ Sóng

Bài làm

Bài thơ Sóng được Xuân Quỳnh sáng tác năm 1967, bài thơ được in trong, tập thơ Hoa dọc chiến hào. Bài thơ Sóng thực chất là lời độc thoại nội tâm của một người phụ nữ đang yêu, ví von tình yêu của mình như hình tượng Sóng. Qua hình tượng sóng, tiếng nói về tình yêu của cô gái trẻ càng đong đầy cảm xúc và có nhiều chất riêng hơn, tiếng nói của tình yêu, là khát vọng muôn đời của tuổi trẻ, gắn liền với cuộc sống.

Bài thơ có hai hình tượng, hai nhân vật trữ tình là "Sóng" và "Em" "Sóng" là ẩn dụ, là em, người con gái đang yêu. Sóng là ẩn dụ của tâm hồn người con gái khi yêu, là sự hóa thân cho thân phận của cái "tôi" trữ tình. "Sóng" và "em" tuy hai mà một, có lúc phân đôi để soi chiếu vào nhau hòa làm một. Sóng ồn ào và mãnh liệt cũng giống như tình yêu thanh xuân, tuổi trẻ của em cũng luôn nhiệt huyết và sôi nổi như vậy. Bằng việc khai thác trạng thái đa dạng, đối lập của hình tượng "sóng", nhân vật trữ tình muốn hóa thân thành sóng để còn tồn tại mãi mãi bằng tình yêu và trong tình yêu, bày tỏ khát vọng về một tình yêu thủy chung và vĩnh cửu.

Trái tim khao khát tình yêu, khao khát hạnh phúc trong tình yêu của người phụ nữ đã được thể hiện rõ trong hình tượng Sóng. Hai khổ thơ đầu là hình ảnh con sóng và trạng thái khát vọng của một tình yêu:

"Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể

Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ".

Mở đầu bài thơ với những câu thơ xuất hiện rất nhiều những tính từ tương quan đối lập nhau: "dữ dội – dịu êm”, “ồn ào – lặng lẽ". Những tính từ này đã gợi ra các trạng thái của sóng ở hai chiều tương phản, lúc thì rất dữ dội, lúc thì lại rất hiền dịu, lúc thì đầy âm thanh, lúc thì lại đầy sự tĩnh lặng. Đó chính là phép ẩn dụ để nói về trạng thái tâm hồn của người phụ nữ khi yêu, lúc thì sôi nổi cuồng nhiệt, lúc thì đầy dịu dàng, sâu lắng. Hai trạng thái tình cảm này cũng luôn có sự chuyển động, chuyển hóa cho nhau.   Qua phép ẩn dụ độc đáo này, từ trạng thái của sóng, tác giả đã phát hiện ra bản chất của tâm hồn người con gái khi yêu đầy nữ tính.

Hai câu thơ tiếp là sự bứt phá của sóng trong cái không gian nhỏ hẹp để tìm nơi rộng hơn. Vẫn tiếp tục nói về sóng mà Xuân Quỳnh đã thể hiện sự băn khoăn, trăn trở của sóng và sự băn khoăn đó thể hiện với hai câu thơ:

"Sông không hiểu nổi mình

 Sóng tìm ra tận bể".

"Sông" – một không gian hẹp, chật chội nhưng cũng là nơi khởi nguồn của sóng, nơi mà sóng tồn tại. Đối lập với sự chật hẹp của "sông" là một không gian rộng lớn của biển cả mênh mông. Động từ "tìm" nhân hóa hóa biểu tượng sóng, để cho thấy sóng là một sinh thể cũng có nhưng điểm chung như với con người, sóng cũng có những hành động táo bạo, khao khát, mãnh liệt như con người vậy.

Tình yêu vẫn là đề tài muôn thuở của nghệ thuật, không chỉ thơ ca mà cả trong điện ảnh, hội họa, âm nhạc, nó vẫn luôn là đề tài gợi mở nhiều sự hấp dẫn. Quan niệm tình yêu của mỗi người không hề giống nhau có người nhỉn tình yêu bằng con mắt màu hồng, có người là sự bỡ ngỡ, có người lại ôm hận chỉ vì yêu. Nhưng tình yêu và những trăn trở về tình yêu vẫn mãi là triết lý, khó hiểu nhất và khó cắt nghĩa rõ ràng nhất. Khát vọng tình yêu trong trái tim nhà thơ luôn xôn xao, rạo rực, khát vọng tình yêu luôn cháy bỏng. Cũng như sóng, nó cũng sẽ mãi trường tồn, vĩnh hằng với thời gian

Từ ngàn xưa, con người vẫn coi trọng tình yêu và mãi mãi là như vậy.

"Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế".

"Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ".

Khát vọng tình yêu chính đáng luôn tươi trẻ, rạo rực, "bồi hồi" trong trái tim người phụ nữ. Hình tượng sóng và khát vọng tình yêu trong câu thơ dường như rất có ý nghĩa và chiều sâu. Đó là cách cảm nhận tình yêu của cô gái trẻ, tuy nhiên sau sự cảm nhận chân thành bằng cả trái tim ấy lại là nỗi suy tư, băn khoăn nhiều chiều.

"Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên ?

Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau".

Những câu thơ gợi mở ra một không gian vô cùng và vô tận. Người con gái xuất hiện với bao sự trăn trở, sự trải lòng của người con gái trước biển, nhờ sóng nói hộ lòng của em với anh. Thực ra là về thế giới tự nhiên và về thế giới nội tâm con người. Những câu hỏi về thế giới tự nhiên: "Từ nơi nào sóng lên ?", "Gió bắt đầu từ đâu ?" rồi lại đột ngột hướng câu hỏi về mình, về thế giới tâm hồn của người con gái đang yêu: "Khi nào ta yêu nhau". Nhưng tự nhiên là một điều luôn bí ẩn và thế giới tình cảm của anh và em cũng vậy, cũng nhiều bí ẩn, suy tư, bởi vậy mà tình yêu của em và anh là điều không thể biết trước. Điều đó chứng tỏ tình yêu từ xưa tới nay đã trở thành điều rất kì diệu và huyền bí.

Từ suy tư, trăn trở trong tình yêu đến những nỗi nhớ :

"Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức".

Trong khổ thơ xuất hiện nhiều điệp từ "con sóng" lặp đi lặp lại tạo thành rất nhiều con sóng trùng điệp liên tiếp xô bờ. Cho dù là sóng ở đâu thì cũng tuân theo một quy luật chung vốn có của nó – sóng vỗ bờ. Và rồi những con sóng của tự nhiên tự lúc nào đã biến thành con sóng tâm trạng biểu hiện tâm tình của người con gái. Nhịp thơ đồn dập hơn càng thể hiện được rõ hơn sự mãnh liệt của sóng và cũng là nỗi nhớ của em hướng tơi anh

nỗi nhớ xuất phát từ tận cõi lòng, từ tận trái tim. Nỗi nhớ ấy không chỉ chiếm chọn thời gian "ngày đêm", cũng không chỉ là nỗi nhớ trong ý thức mà nó còn là nỗi nhớ ăn sâu trong tiềm thức. Nỗi nhớ đã chiếm chọn cả tâm trí em

"Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương".

Đó chính là những lời thơ thể hiện lòng chung thủy của cô gái, tình yêu của cô vẫn mãi trọn vẹn với người cô yêu thương dù cuộc đời có thiên biến vạn hóa. Niềm tin về tình yêu của chính mình mà cô gái dành cho chàng trai cũng rất chắc chắn:

"Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở".

"Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa".

Người con gái tự nhận thấy mình có thể vượt qua mọi khó khăn cản trở  trong hành trình đi tìm bến đỗ, đi tìm tình yêu, hạnh phúc của cuộc đời mình. Suy tư sâu sắc và khát vọng mãnh liệt của tình yêu khiến cho người ta phải lưu tâm rất nhiều.

"Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ".

Như sóng muôn đời được vẫy vùng cùng biển lớn, người con gái cũng muốn cả đời được ở bên người mình yêu thương.

Nhân vật “em” trong bài thơ có một tình yêu thật nữ tính, một tình yêu bạo dạn nhưng chân thành, thiết tha, đáng khâm phục và trân trọng vô cùng

Nguyễn Lưu